بایدها و نبایدهای انگیزشی تحصیلی دانش آموزان
سید حسین سیادتیان
دانشجوی دکتری رشته روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص دانشگاه اصفهان
یکی از مهم ترین معضلاتی که والدین در مسائل آموزشی فرزندشان گزارش نموده اند ،نبود انگیزۀ کافی در مطالعه و علم آموزی
است. در مقالۀ حاضر سعی شده تا ضمن بررسی تصورات گروهی از والدین، به بیان علل بی انگیزگی گروهی ار دانش آموزان پرداخته شود و در نهایت راهکارهایی جهت انگیره بخشی ارائه گردیده است.
اصولا امر آموزش ،تدریس و یادگیری کار ساده ای نیست اما به نظر می رسد انگیزه دادن یا انگیزه بخشی به دانش آموزان کار سختی است. این کار سخت، تنها از عهده معلمانی که در مدارس تمام تلاش خود را بر انتقال هر چه بهتر علم و دانش می گذارند ساخته نیست ضمن آن که فرصت حضور دانش آموزان در مدارس محدود است تا والدین نیز در امر خطیر انگیزه بخشی به فرزندانشان ورود نمایند. اگر مدتی از سال تحصیلی گذشته است و والدین شاهد کاهش هر چه بیشتر رغبت و انگیزۀ فرزندشان از حضور در مدرسه اند و شادی و نشاط اولیۀ انجام تکالیف را ندارند، نمراتشان کاهش محسوس داشته و در برخورد با مسائل درسی مشکل، سریع خسته و آشفته می شوند، با کنترل کردن سایر شرایط، دخیل در امر تحصیل بدانند که فرزندشان دچار بی انگیزگی شده است و باید هر چه سریعتر دست به کار شوند.
والدین بایستی بدانند بی انگیزگی در هر دوره ای از زندگی به سراغ انسان ها می آید اما در دانش آموزان با توجه به مدت زمان طولانی آن احتمال وقوعش بیشتر است. اما قبل از آن که اقدامی برای ایجاد انگیزه شود باید شرایط ایجاد بی انگیزگی یا همان علل زمینه سازی آن شناسایی شود . تعدادی از مهم ترین آن به شرح زیل است:
- نداشتن هدف
یکی از مهم ترین علل بی انگیزگی در دانش آموزان، نداشتن هدف است به طوری که تاکنون از آنان پرسیده نشده هدفت از درس خواندن چیست؟
در جواب به این سوال معمولا با دو دسته از پاسخ ها مواجه هستیم : گروه اول که فاقد هرگونه هدفی هستند و گروه دوم تنها به گفتن یک هدف کلی و کلیشه ای بسنده می کنند. والدین بایستی این نکته را مدنظر داشته باشند که صرفا بیان یک هدف کلی از درس خواندن و یادگیری ایجاد انگیزه نمی کند بلکه زندگی کردن آن هدف ضرورت دارد . منظور از زندگی کردن هدف، ارائه راهکارهای عملی و داشتن نقشه و برنامۀ عملی از نحوۀ رسیدن به آن هدف است. به طور مثال گام های رسیدن به هدف مورد نظر مشخص شود و به طور مستمر میزان رسیدن به هدف مورد نظر ارزیابی گردد.
این اهداف می تواند در قالب اهداف می تواند در قالب اهداف کوتاه، میان و بلند مدت تعریف گردد. همچنین عینی شدن هدف نیز اهمیت دارد به طور مثال اگر فرزند شما رسیدن به شغل خاصی مدنظرش است توصیه می شود تصویری از آن شغل تهیه گردد و در جلو چشمان فرزند قرار داده شود یا این که با تصور خود در آن شغل، هدف خود را نقاشی نماید.
- حضور افراد بی انگیره در اطراف فرزند
شاید جمله ای که گاه گداری در اطراف فرزندمان خواسته یا ناخواسته گفته شده است، جملات: درس خواندن چه سودی دارد؟ کسانی که درس خوانده اند به کجا رسیده اند و .................. است. این جمله عملا به فرزنمان این نکته را متذکر می شود که در انتخاب آینده خودت هیچ گونه تاثیری نداری و کودک را خالی از هرگونه انگیزه می گرداند.
- مقایسه
یکی از سموم و موانع اساسی از بین رفتن انگیزۀ دانش آموزان، مقایسۀ آنان است. برخی از والدین به تصور این که بتوانند در فرزند خود جرقه ای برای شروع درس خواندن ایجاد کنند به مقایسۀ فرزند خود با سایر فرزندان یا دانش آموزان می پردازند، که این امر نه تنها موجب انگیزه بخشی نمی گردد بلکه منجر به جسورتر شدن دانش آموزان در ادامۀ راه تمرد و نیز کینه توزی می گردد.
- وجود والدین پر مشغله، پر تنش و کمال گرا
علاوه بر امر مقایسه که قبلا توضیح داده شد، والدین پر مشغله که فرصت زیادی برای رسیدگی به اوضاع تحصیلی فرزندشان را ندارند، به تبع آن مجالی برای انگیزه بخشی را هم نخواهند داشت.همچنین وجود تعارضات و کشمکش ها در خانواده منجر به فاصله گرفتن فضای فکری دانش آموز از درس و امر یادگیری می گردد و او را همواره مضطرب از اتفاقات خانه بار می آورد. همچنین وجود والدین کمال گرا که همیشه همه چیز را در بهترین شرایط ممکن می طلبند و روی گزینه های ایده آل تاکید دارند یا اجازۀ هیچ گونه خطایی را به فرزندانشان نمی دهند یا در زمان رسیدن به موفقیتی از آنان به جای تشویق به نقطه ای بالاتر اشاره می نمایند که فرزندشان باید به آن دست یابد.
- عدم آگاهی از شیوه های نوین یادگیری
یکی ازمعضلاتی که گریبان گیر برخی از دانش آموزان می گردد عدم آگاهی آنان در شیوه های نوین یادگیری دروس است. فرض کنید دانش آموزی که به خواندن دروس خود می پردازداما از نتایج به دست آمده رضایت ندارد و از این رو به تدریج از انگیزۀ درس خواندن او می کاهد. این امر نشانه ای از عدم مطالعۀ بهینۀ دانش آموز است که می توان با اطلاع رسانی سبک های مطالعه به کسب نتایج دلخواه میادرت ورزید.
ادامه مقاله را در مجله پیوند شماره 469 بخوانید.
منبع :
ماهنامه تخصصی اولیا و مربیان – پیوند
آذر 1398
برای دریافت مجلات پیوند به دبیرستان تسنیم ( یکی از بهترین دبیرستان شهر ارومیه ) مراجعه فرمایید.